sakonferencio temebi

საკონფერენციო თემა

თემის  სახელწოდება;საფეხმავლო ბილიკების მარკირების სტანდარტი

აღნიშნული აქტივობებიდან გამომდინარე  საშუალება  გვეძლევათ გავეცნოთ  საფეხმავლო ტურისტული მარშრუტების მარკირების ერთიან სტანდარტს და მის მთავარ პრინციპებს. პრაქტიკულად შევადგინონ სანიმუშო მარშრუტის მარკირების პროექტი.გავეცანით საქართველოს მთავრობის მიერ შემუშავებული საფეხმავლო მარშრუტების მარკირების ერთიან ეროვნულ სტანდარტს და მარშრუტების მონიშვნის პრინციპებს.  მთავარი იყო:საკვლევი ობიექტების შერჩევა, არჩევანის უპირატესობის დასაბუთება, შერჩეული ბილიკის მიმდებარე ტერიტორიის დათვალიერება, საკვლები ბილიკის ირგვლივ მონაცემების შესაგროვებლად კითხვარის შედგენა: (შერჩეულ საფეხმავლო  ბილიკებზე არის თუ არა რაიმე ნიშნები და რა ნიშნებია ესენი (მაგალითად ყვითელი ისრები წარწერით, საღებავები ხეზე, ზოლები კლდეზე ან ქვაზე...)თუ ჰგავს მარკირებული ნიშნები ერთმანეთს სხვადასხვა ადგილას და რატომ არის ისინი მსგავსი, რა მოხდება სხვადასხვა რომ იყოს?და ა.შ )სამუშაო განრიგის შედგენაკვლევისათვის აუცილებელი მასალისა და აღჭურვილობის მომზადება, კვლევის ეტაპების დაგეგმვა ნიშნულების მომზადებასაკუთარი მონაცემების ლიტერატურაში არსებულთან შედარება და დასკვნის გამოტანა.მონაცემების წარსადგენი მეთოდის შერჩევა.შერჩეული მეთოდის შესაბამისად ისეთი კოლაჟის მომზადება რომელიც სრულად აღწერს საფეხმავლო ბილიკების ერთიან ეროვნულ სტანდარტს.ფოტოების გადაღება.გამოყენებული ლიტერატურის სიის შედგენა სათანადო წესით. სკოლის მიმდებარედ თემში პრაქტიკულად შედგენა სანიმუშო მარშრუტის მარკირების პროექტ

 განხორციელების გზა;გვევალება მცირე ტერიტორიაზე დავგეგმოთ რაიმე სახის მარშრუტი, მასში შემავალი რამდენიმე ობიექტით (მაგალითისთვის შესაძლოა გამოვიყენოთ ეზოში მდგარი კონკრეტული ხე, მოედანი, წყარო და

ეკლესია). წინასწარ ამობეჭდილ ცხრილში ვავსებთ ობიექტამდე მისასვლელმანძილს  ნაბიჯების რაოდენობის მიხედვით, დავნიშნავთ ობიექტამდე მისასვლელი დრო წამებში, განვსაზღვრავთ რომელ ადგილებში იქნება საჭირო ბოძის დამონტაჟება მანიშნებელებისთვის, განვსაზღვრავთ რა ობიექტებზეა შესაძლებელი საღებავით მარკირება (ქვები, ხეები, ღობე და სხვა).;

საფეხმავლოტურისტულიმარშრუტებისგეგმარებისადამარკირებისერთიანისტანდარტი:

მარშრუტების მარკირების პრინციპებს არეგულირებს ტექნიკური რეგლამენტი

·         საფეხმავლო ბილიკი - ბუნებრივ გარემოში გაკვალული ან გაუკვალავი საფეხმავლოგზა,რომელიც შესაძლოა  გადიოდეს რელიეფის სხვადასხვაფორმებზე ბილიკიშეძლებისდაგვარად უნდა სცდებოდეს სამანქანო გზებს და მჭიდროდ დასახლებულპუნქტებს, გარდა იმ შემთხვევებისა როდესაც ისინი წარმოადგენენ - დანიშნულებისადგილებს.ხასიათდება შედარებით უსწორმასწორო ლანდშაფტით, გაკვალული ან გაუკვალავი მონაკვეთებით, მცირე დახრის ფერდები, სადაც შესაძლებელია საჭირო გახდეს ხელების ან სალაშქრო ჯოხის გამოყენება ბალანსის შესანარჩუნებლად. ბილიკზე გადაადგილებისთვის საჭიროა ძირითადი სალაშქრო აღჭურვილობა და სალაშქრო უნარ-ჩვევები. ასევე რეკომენდირებულია კოჭის დამცავი სალაშქრო ფეხსაცმლის გამოყენება;

1)წრიული მარშრუტი იწყება და სრულდება ერთი და იგივე დანიშნულების ადგილას;

2)ცალმხრივი მარშრუტი იწყება და ბრუნდება ერთი და იგივე დანიშნულების ადგილას. წრიულისგან განსხვავებით ცალმხრივი მარშრუტი უმეტესად იმეორებს ერთი და იგივე გზას;

3)გამჭოლი მარშრუტი იწყება და სრულდება ორ სხვადასხვა დანიშნულების ადგილას და მისი დაწყება შესაძლებელია ორივე მიმართულებიდან;

რეკომენდაციებიმარშრუტისდაპროექტებისას :

ა)დამპროექტებელმა მოსანიშნი საფეხმავლო ბილიკი უნდა შეარჩიოს ისე, რომ გაითვალისწინოს მისი კულტურული, ბუნებრივი და ტურისტული პოტენციალი (მომსახურების ობიექტების ჩათვლით);

ბ)ბილიკის დაპროექტება და მონიშვნა უნდა მოხდეს ისეთი გზით, რომ მაქსიმალურად იქნას თავიდან აცილებული უარყოფითი ზეგავლენა გარემოზე;

გ)საფეხმავლო ბილიკი სასურველია უკავშირდებოდეს ტურისტული მარშრუტების არსებულ ქსელს და/ან გააჩნდეს საფეხმავლო ბილიკების ერთიან ქსელში ჩართვის პოტენციალი;

დ)საფეხმავლო მარშრუტი სასურველია იწყებოდეს და სრულდებოდეს დასახლებულ პუნქტში ან მის სიახლოვეს;

ე)საფეხმავლო ბილიკის მომკვლევი/დამპროექტებელი ვალდებულია გაითვალისწინოს ბილიკზე არსებული რისკები, როგორიცაა ბუნებრივი საფრთხეები (მეწყერი, ქვათა ცვენა, ბილიკის ჩამოშლა წვიმის დროს, წყალმოვარდნა;

ვ)საფეხმავლო ბილიკის დამპროექტებელმა, ბილიკის პროექტირებისას განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიაქციოს გზაჯვარედინებს, სადაც ბილიკზე აცდენის/დაკარგვის საფრთხე იზრდება;

·         ზ)საფეხმავლო ბილიკები სასურველია არ კვეთდეს ინდუსტრიულ, სატრანსპორტო, სახიფათო მონაკვეთებსა და მჭიდროდ დასახლებულ პუნქტებს, გარდა იმ შემთხვევებისა როდესაც ისინი წარმოადგენენ - დანიშნულების ადგილებს;

·         თ)მესაკუთრის წერილობით ნებართვის გარეშე დაუშვებელია ბილიკის გაყვანა კერძო ან სახელმწიფო საკუთრებაზე;

საფეხმავლო ბილიკების მონიშვნისთვის გამოიყენება

შემდეგი სახის ინფრასტრუქტურა, საჭიროების მიხედვით:

ა) ნიშნული;

ბ) ნიშნულის ბოძი;

გ) მანიშნებელი დაფა;

დ) საინფორმაციო ნიშანი;

ე) საინფორმაციო დაფა.

შენიშვნა:

საფეხმავლო ბილიკების მონიშვნა ხორციელდება მოძრაობის ორივე მიმართულებისთვის.

თემის სახელწოდება:   ქიმიის სამყაროში

თემის მიზანი:

თემის ამოცანები:

მოსალოდნელი შედეგები

ქიმია — მეცნიერება, რომელიც შეისწავლის ნივთიერების შემადგენლობასა და აღნაგობას, ნივთიერების თვისებებს და გარდაქმნებს, ამ გარდაქმნათა ხელშემწყობ ან თავიდან აცილებისათვის აუცილებელ პირობებს. ქიმიკოსები სწავლობენ ქიმიურ ელემენტებს. ქიმიას გააჩნია ორი ძირითადი დარგი —ორგანული ქიმია და არაორგანული ქიმია.

ალქიმია— შუა საუკუნეებში იყო მეცნიერება, რომლის მიზანი სხვადასხვა ლითონების  ძვირფას ლითონებად(ოქრო, ვერცხლი ) გარდაქმნა იყო. ალქიმიკოსებს ოქრო ყველაზე სრულყოფილ ნივთიერებად მიაჩნდათ და ისეთ ნივთიერებას ეძებდნენ, რომელიც უბრალო ლითონის ოქროდ გარდაქმნას დააჩქარებდა. ამ ნივთიერებას ზოგი „ფილოსოფიურ ქვას“, ზოგი „წითელ ლომს“, ზოგი კი „უკვდავების ელექსირს“ უწოდებდა. ალქიმიკოსებმა, მიუხედავად იმისა, რომ მიზანს ვერ მიაღწიეს, მაინც დიდი წვლილი შეიტანეს ქიმიის განვითარებაში. მათ შექმნეს მრავალი ქიმიური ლაბორატორია, სადაც შეისწავლეს ნივთიერების ბევრი თვისება, გამოიგონეს მრავალი ლაბორატორიული ხელსაწყო. ალქიმიკოსთა ყველაზე ცნობილი მიზნები იყო: ნებისმიერი მეტალის ოქროდ ან ვერცხლად გადაქცევა (ქრისოპოეია) და პანაცეას ანუ სიცოცხლის ელექსირის დამზადება.ეს არის წამალი რომელიც საშუალებას იძლევა განკურნოს ნებისმერი დაავადება და მოგანიჭოს უკვდავება. შუა საუკუნეების დასაწყისში ევროპელმა და აზიელმა ალქიმიკოსებმა დიდი დრო დაუთმეს ფილოსოფიური ქვის, ლეგენდარული ნივთიერბის ძიებას, რომელიც მოიაზრებოდა აუცილებელ ინგრედიენტად ორევე ზემოთჩამოთვლილი მიზნის მისაღწევად.

ფილოსოფიური ქვა (სიბრძნის ქვა, ფილოსოფოსთა ელექსირი, ტინქტურა) — IV საუკუნიდან XVI საუკუნემდე გაბატონებული წარმოდგენების მიხედვით, ნივთიერება, რომელსაც უნარი აქვს მაგიურად გარდაქმნას არაკეთილშობილი ლითონები ოქროდ და ვერცხლად, განკურნოს ადამიანი ყოველგვარი ავადმყოფობისაგან, დაუბრუნოს მას ახალგაზრდობა (ალქიმია).
ფილოსოფიური ქვაზე წარმოდგენების საფუძველი იყო პრაქტიკული დაკვირვებები ერთი ნივთიერების მეორედ სხვადასხვაგვარად გარდაქმნაზე, აგრეთვე ნატურფილოსოფიური მიხვედრები მატერიის ერთიანობაზე და ა.შ. შუა საუკუნეების  პირობებში ამ აზრმა ნათლად გამოხატული რელიგიურ-მისტიკური შეფერილობა შეიძინა. შემდგომში აზრი ფილოსოფიური ქვის შესახებ უკუაგდეს.
ამჟამად ქიმიურ ელემენტთა გარდაქმნის შესაძლებლობა მეცნიერულადაა დასაბუთებული.
ფილოსოფიური ქვის მნახველთ ადეპტებს უწოდებდნენ; როგორც ითვლება ასეთებს შორის იყო 4 ქალი: მარია ებრაელი, კლეოპატრა ალქიმიკოსი, მედერა და ტაპხნუტია.^[ ეზოთერიულად ქვა იყო ტრანსმუტაციის სიმბოლო ადამიანის უმდაბლეს ცხოველურ და უმაღლეს, საღვთო ბუნებას შორის. ჭეშმარიტი ალქიმიკოსები არ ცდილობდნენ ოქროს მიღებას, იგი ხელსაწყო იყო მხოლოდ და არა მიზანიკალას ჭირი» — რობერტ ფოლკონ სკოტის სამხრეთ პოლუსის ექსპედიციის დაღუპვის ერთ-ერთი მიზეზი იყო 1912 წ. ის დარჩა საწვავის გარეშე, იმიტომ რომ, ის დაიღვარა კალათი მირჩილული ავზებიდან, რომლებმაც «კალას ჭირი» განიცადეს, ასე უწოდა მას კოენმა 1911 წ.
ზოგი ისტორიკოსი მიანიშნებს «კალას ჭირზე» როგორც ნაპოლეონის არმიის დამარცხების ერთ-ერთ გარემოებაზე რუსეთში 1812 წ. — ძლიერი ყინვებმა კალას ნივთები აქცია ფხნილად.
«კალას ჭირმა» გაანადგურა ბევრი ძვირადღირებული კალას ჯარისკაცების კოლექციები. მაგალითად, პეტერბურგის ალექს. სუვოროვის მუზეუმის რეზერვში არსებული ფიგურები გარდაიქმნენ ფხვნილად — ისინი ინახებოდნენ სარდაფში სადაც ზამთარში გათბობის ბატარეები დასკდა.. აზრი მათთვის თვით ფილოსოფიური ქვა იყო.
თუმცა ადამიანთა უმრავლესობა თვლის, რომ ფილოსოფიური ქვა გამონაგონია, მაინც XX საუკუნეში ტრანსმუტაცია იყო განხორციელებული.

 პარაცელსუსი (ნამდვილი სახელი და გვარი ფილიპუს ავრეოლუს თეოფრასტუს ბომბასტუს ფონ ჰოენჰაიმი; დ. 11 ნოემბერი ან 17 დეკემბერი 1493 — გ. 24 სექტემბერი 1541) — აღორძინების ეპოქის ექიმი, ბოტანიკოსი, ალქიმიკოსი, ასტროლოგი და ოკულტისტი. განათლება მიიღო იტალიის ქალაქ ფერარაში. დაახლოებით 1515 წელს მიენიჭა ექიმის წოდება; იყო ბაზელის უნივერსიტეტის პროფესორი (1526) და ქალაქის ექიმი. ბევრს მოგზაურობდა ევროპაში. გამოდიოდა სქოლასტიკური მედიცინისა და გალენოსის ავტორიტეტის ბრმა აღიარების წინააღმდეგ, მათ უპირისპირებდა დაკვირვებისა და ცდის მეთოდს. უარყოფდა მოძღვრებას ადამიანის სხეულის 4 წვენის შესახებ და მიაჩნდა, რომ ორგანიზმში მიმდინარე ყველა პროცესი ქიმიური პროცესია. პარაცელსუსი შეისწავლიდა ქიმიური ელემენტებისა და შენაერთების სამკურნალო მოქმედებას, ქიმია დაუახლოვა მედიცინას და ამრიგად გახდა იატროქიმიის ერთ-ერთი ფუძემდებელი.. პარაცელსუსმა აგრეთვე საფუძველი ჩაუყარა ტოქსიკოლოგიას

ჩვენს სხეულში არსებული წყალბადი, რომელიც წყლის მოლეკულებშია, დიდი აფეთქების დროს გაჩნდა. წყალბადის ხვა მნიშვნელოვანი წყარო სამყაროში არ არსებობს(სამყაროს პირველი ელემენტები: წყალბადი, ჰელიუმი, ლითიუმი). ნახშირბადიც და ჟანგბადიც, თერმობირთვული რეაქციების პროდუქტია. რკინის მეტი წილი, აქედან შორს, შორეულ წარსულში, ზეახლების აფეთქებით გაჩნდა. ჩვენს სამკაულებში არსებული ოქრო, ნეიტრონული ვარსკვლავების შეჯახებით წარმოიქმნა, მოვლენისას, რომელსაც მოკლე გამა-ანთებების სახით ვხედავთ. ცოცხალ ორგანიზმებს(სიცოცხლე) ფოსფორისა  და სპილენძის მიზერული რაოდენობა ესაჭიროება, მათ გარეშე კი საერთოდ ვერ იარსებებენ.. ზოგიერთი ელემენტების, მაგალითად, სპილენძი, გაჩენის გზები ჯერ კიდევ დაუზუსტებელია, რის გამოც ეს საკითხი ექსპერიმენტული და კომპიუტერული კვლევების საგნად არის ქცეული.

 ჰარვარდის უნივერსიტეტის ასტროფიზიკოსებმა ახალი მტკიცებულებები მიიღეს იმისა, რომ ოქროს სინთეზირება ნეიტრონული ვარსკვლავების შერწყმის დროს ხდება. ასეთი მოვლენის ადგილზე დაკვირვებით ინფრაწითელი გამოსხივება გამოვლინდა, რომელიც მძიმე ელემენტების დაშლაზე მიუთითებს ოქროს წარმოქმნით.
ადგილი, სადაც გამა-ანთება მოხდა მკვლევარებმა”ჰაბლის” საშუალებით გამოიკვლიეს. 2013 წლის 3 ივნისს რენტგენის დიაპაზონში მომუშავე ტელესკოპმა(”სვიფტი”)რენტგენის გამოსიხვების წყარო დააფიქსირა, სახელად GRB 130603B, შემდეგ მიმდევრობით ეს ადგილი სხვადასხვა ინსტრუმენტებით იქნა შესწავლილი. ”ჰაბლით”, ანთების დროს გამოფრქვეული პლაზმის რადიოაქტიური დაშლისთვის დამახასიათბელი ინფრაწითელი გამოსიხვება გამოვლინდა.თავიანთ პუბლიკაციაში ავტორები აღნიშნავენ, რომ გამა-ანთების დროს გამოტყორცნილი ნიბთიერების მასა მზის მასის ერთ პროცენტს შეადგენს. უშულოდ ოქროს მასის შეფასება სტატიაში არ ფიგურირებს, თუმცა უნივერსიტეტის საიტზე ნაშრომის ერთ-ერთი ავტორი, ედო ბერგერი, ათი მთვარის მასაზე მიუთითებს

მენციერებმა ოკეანის ფსკერიდან ამოღებული კოსმოსური მტვერი შეისწავლეს, რომლის სავარაუდო წყარო ზეახალი ვარსკვლავების აფეთქება უნდა იყოს. კვლევის მიზანი იყო დაედგინათ, რა რაოდენობის მძიმე ელემენტები ჩნდება ასეთი აფეთქებების დროს.
 შორეული აფეთქებებიდან გამოტყორცნილი მტვრის მცირე ნაწილი, გალაქტიკაში მოგზაურობისას, დედამიწაზეც ილექება. მკვლევარებმა 25 მილიონი წლის წინათ დალექილი გალაქტიკური მტვერი შეისწავლეს. შემცველობა ისეთი მძიმე ელემენტებისა, როგორიცაა პლუტონიუმი და ურანი, იმაზე გაცილებით მცირე აღმოჩნდა, ვიდრე მოსალოდნელი იყო.
 ზეახალი ვარსკვლავების აღმწერი თეორიის მიხედვით, სწორედ ზეახლები არიან ადამიანისთვის აუცილებელი ისეთი ელემენტების წყარო, როგორიცაა რკინა, კალიუმი და იოდი. ეს ელემენტები მთელს გალაქტიკურ სივრცეშია გაფანტული. ზეახლები ასევე წარმოქმნიან ტყვიას, ვერცხლს, ოქროსა და რადიოაქტიურ ელემენტებს – ურანი, პლუტონიუმი.
 კვლევის ხელმძღვანელის თქმით – ”ჩვენ, პლუტონიუმ-244 შევისწავლეთ, რომლის ნახევრადდაშლის პერიოდი 81 მილიონ წელს უტოლდება(ბირთვული დაშლა და სინთეზი). მისი რაოდენობა მოსალოდნელზე 100-ჯერ მცირე აღმოჩნდა. როგორც ჩანს, ზეახლები არ წარმოადგენენ მძიმე ელემენტების წყროს. მათ წარმოსაქმნელად უფრო მძლავრი აფეთქებებია საჭირო, მაგალითად, ორი ნეიტრონული ვარსკვლავის შერწყმა. პლუტონიუმი ფაქტიურად აღარ არის, ხოლო დედამიწის ბირთვის გამაცხელებელი ურანი და თორიუმი ისევ გვხვდება, გამოდის, რომ ეს უკანასკნელნი ზეახლის ახლო აფეთქებით მოხვდნენ ჩვენს პლანეტაზე.

 ვარსკვლავების გაჩენამდელ სამყაროში, მხოლოდ სამი ელემენტი არსებობდა– წყალბადი, ჰელიუმი და უმნიშვნელო რაოდენობის ლითიუმი. უფრო მძიმე ატომები ამ ელემენტების შერწყმით გაჩნდა.

 მაღალ წნევასა და ტემპერატურაზე ვარსკვლავების სიღრმეებში ჩამოყალიბდა ელემენტები რკინის ჩათვით(თერმობირთვული რეაქცია – ვარსკვლავების ენერგიის წყარო), ხოლო ბირთვში 26 პროტონიანი ატომების გაჩენა სხვა მექანიზმთან არის დაკავშირებული. მაგალითად, ზეახალი ვარსკვლავების აფეთქება, სადაც ცენტრიდან ამოტყორცნილი ლამის სინათლის სხივის სიჩქარით მოძრავი ნეიტრინოები, ატომებიდან ნეიტრონებსა და პროტონებს აგდებენ. ეს უკანასკნელნი შემდეგ მსუბუქ ატომებად ერთიანდება, ეს ატომები და სხვა პროტონები კი უფრო მძიმე ატომებად ფორმირდება. თუმცა, ატომები ნიკელს მაღლა, 28 პროტონით, სხვა პროტონებს არ იერთებს, რადგან მათ ერთსახელა მუხტი აქვთ და განზიდვის ძალები ამ პროცესს ეწინააღმდეგება.პროცესი რომ გაგრძელდეს, ბირთვში ნეიტრონების შეყვანა და შემდეგ მათი პროტონებად გადაქცევა საჭირო, პროცესით, რომელსაც ნეიტრონების სწრაფი ჩაჭერა ეწოდება(r-პროცესი). ადრე ითვლებოდა, რომ მძიმე ელემენტები სწორედ ხსენებული r-პროცესით გაჩნდა. ზეახალის აფეთქების(დაბალი სიმძლავრის) კომპიუტერულმა მოდელირებამ, რომელიც მაქს პლანკის სახელობის ინსტიტუტში(გერმანია) ჩატარდა, აჩვენა, რომ ასეთი აფეთქების მაგნიტურ ქარში „მარტოხელა“ პროტონების რაოდენობა ასეთივე ნეიტრონების რაოდენობაზე მეტია, ამიტომ ნეიტრონების რაოდენობა არ არის საკმარისი ატომის ბირთვების შესაქმნელად კალის მაღლა, ბირთვებისა, რომელთაც 50 და მეტი პროტონი აქვთ. ალბათ, ეს უკანასკნელნი ზეახალის უფრო მძლავრი აფეთქებებისა და ვარსკვლავების შეერთების შედეგად მომხდარი აფეთქებების დროს ყალიბდება, ოქროს, ტყვიის, ურანის ჩათვლით

 მთვარეზე უდიდესი და უძველესი კრატერია მის სამხრეთ პოლუსთან ახლოს მდებარე South Pole — Aitken, ის მაშინდელი კოლოსალური ბომბარდირების მოწმეა. რაც შეეხება მიწას, პლუტონის ზომის ობიექტი პლანეტის ბრუნვის ღერძის დახრილობის ცვლილებაზე არის პასუხისმგებელი, თვლიან მეცნიერები.
საინტერესოა ისიც, რომ ამ მოდელის სასარგებლოდ, ჰოპოთეზის ავტორებმა გამოიყენეს მთავარი ასტეროიდული სარტყელიც. მასში უდიდესი ობიექტები არიან ჰიგეა, ვესტა, პალადა, ცერერა, ზომებით 530 დან 930 კილომეტრამდე. მთავარი ასტეროიდული სარტყლის დანარჩენი ობიექტები ზომით 230 კილომეტრს დაბლა არიან ზომათა განაწილებაში, როგორც ჩანს, არის გამოტოვებული ადგილები.

 სამი მეტორიტის ამასწინდელმა ანალიზმა მათში სტრუქტურები გამოავლინა,რომლებიც ფორმითა და შემადგენლობით მიკროორგანიზმების გაქვავებულ ნარჩენებს ჰგვანან.
მკვლევარები თვლიან, რომ ეს, მიწიერი ბაქტერიებით დანაგვიანების კვალი ნამდვილად არ არის. თუმცა აღმოჩენის ავტორებს მაშინვე გამოუჩნდნენ ოპონენტები. უცნაური წარმონაქმნების წარმომავლობაზე ახლაც კამათი მიმდინარეობს.
 2011 წლის მარტში ასტრობიოლოგმა რიჩარდ ჰოვერმა, მარშალის კოსმოსური ცენტრიდან, გამოაქვეყნა სტატია ჟურნალ Journal of Cosmology-ში. სტატიაში მან მოიყვანა ჩატარებული ანალიზის დეტალური მონაცემები, რომლებიც მეტეორებიდან Aais, Ivuna და Orgueil(სამივე ნახშირბადული ხონდრიტები არიან(არამეტალური მეტეორიტრბი))-იდან აიღო. დასკვნა საკმაოდ სკანდალური აღმოჩნდა – მეტორიტებში უცხოპლანეტელი მიკრობების გაქვავებული ნარჩენებია.

კალა გამოიყენება ძიროთადად როგორც უსაფრთხო, არატოქსიკური, კოროზიამდგრადი საფარი სუფთა სახით ან სხვა ლითონებთან შენადნობში. კალას მთავარი სამრეწველო გამოყენება ხდება — თეთრი თუნუქის წარმოებაში (მოკალული რკინა) კვების პროდუქტების ტარის დასამზადებლად, რჩილვაში ელექტრონიკაში, სახლის მილსადენებში, მზიდების შენადნობებში და კალას საფარებისათვის. კალას ყველაზე მნიშვნელოვანი შენადნობია — ბრინჯაო (სპილენძთან). შემდეგი ცნობილი შენადნობია — პიუტერი — გამოიყენება ჭურჭლეულის დასამზადებლად. ბოლო დროს ღორძინდება ლითონის გამოყენებისადმი ინტერესი, რადგანაც ის ყველაზე «ეკოლოგიურია» ფერად ლითონებს შორის. გამოიყენება ზეგამტარი სადენების შესაქმნელად ინტერლითონური ნაერთების საფუძველზე Nb₃Sn.
ლითონურ კალაზე ღირებულება 2006 წ. შეადგენდა საშუალოდ 12—18 დოლ/კგ, მაღალი სიწმინდის კალას ორჟანგი მიახლოებით 25 დოლ/კგ, განსაკუთრებული სიწმინდის მონოკრისტალური კალა მიახლოებით 210 დოლ/კგ.
კალასა და ცირკონიუმის ინტერლითონიდურ შენაერთებს აქვთ მაღალი დნობის ტემპერატურა ( 2000 °C)

 პლატინა - ქიმიური ელემენტი, რომელიც აღინიშნება სიმბოლოთი Pt " .დაწვრილებით მისი თვისებები აღწერა ანტონიო დე ულოამ 1748 წელს (ესპანეთი). მისი ატომური ნომერი  78. სახელწოდება პლატინა მოცემულ იქნა ესპანელი კონკისტადორების მიერ, რომლებიც XVI საუკუნის შუა ნახევარში პირველად სამხრეთ ამერიკაში (დღევანდელი კოლუმბიის ტერიტორია) შეხვდნენ ახალ მეტალს, რომელიც ფიზიკურად ჰგავდა ვერცხლს ,რაც სიტყვასიტყვით ნიშნავს "პატარა ვერცხლს" (პალატინა ვერცხლზე ორჯერ იაფი ღირდა). ასეთი მიუღებელი (უცნაური) დასახელება აიხსნებოდა იმით, რომ პლატინა არის ერთადერთი ლითონი, რომელიც გადადნობას არ ექვემდებარებოდა. მას ძალიან დიდი ხნის განმავლობაში ვერ მოუძებნეს გამოყენება და ამიტომაც მისი ფასი იყო ორჯერ იაფი ვერცხლზე. პლატინა იმყოფება ქიმიურ ელემენტთა პერიოდული სისტემის მეათე ჯგუფში.მკვრივი, ძნელადდნობადი, ძვირფასი მონაცრისფრო-თეთრი გარდამავალი ლითონი შესანიშნავია კოროზიისადმი მდგრადობით, მაღალ ტემპერატურებზეც კი. პლატინა ერთ-ერთი უიშვიათესი ელემენტია დედამიწის ქერქში, ხშირად იგი გვხვდება ნიკელსა და სპილენძთან ერთად, ძირითადად სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკაში, რომელიც ამ ლითონის 80 %-ის მომწოდებელია მსოფლიო ბაზარზე.
პლატინას ფართო გამოყენება აქვს: მისგან ამზადებენ კატალიტურ გარდამქმნელებს, ლაბორატორიის აღჭურვილობას, ელექტრულ კონტაქტებსა და ელექტროდებს, პლატინის თერმორეზისტორებს, სტომატოლოგიური აღჭურვილობის ზოგიერთ დეტალს და საიუვილერო ნაწარმს. თავად ლითონიც, მისი კეთილშობილებიდან და იშვიათობიდან გამომდინარე, წარმოადგენს ვაჭრობის საგანს. პლატინის ზოგიერთი შენაერთი გამოიყენება ქიმიოთერაპიაში სიმსივნის ზოგიერთი სახის საწინააღმდეგოდ.

ცოტა რამ საღეჭი რეზინის ისტორიიდან: საღეჭი რეზინა ჯერ კიდევ უძველესი დროიდან არსებობს. ასე მაგ. ინდიელები ღრძილებისა და საღეჭი კუნთების გავარჯიშების მიზნით იყენებდნენ მატყლისა და თაფლის ნარევს. კოლუმბის მიერ ამერიკის აღმოჩენის შემდეგ თამბაქოსთან ერთად ევროპაში მოხვდა დღევანდელი საღეჭი რეზინის წინამორბედები, რომელთა სიკეთეც ვერ დააფასეს მაშინდელმა ევროპელებმა. რამდენიმე საუკუნის შემდეგ ამერიკაში მოხდა საღეჭი რეზინის ხელმეორედ დაბადება. საღეჭად გამოიყენებდნენ ნაძვის ფისს, რომელსაც საღეჭი თვისებების მისანიჭებლად ხანგრძლივად აჩერებდნენ პირის ღრუში. ეს აძნელებდა საღეჭი რეზინის ფართოდ გავრცელებას. “საღეჭი ინდუსტრის” სწრაფი წინსვლა გამოიწვია სხვა მცენარეების წვენის გამოყენებამ, რომლებიც თავისი თვისებებით ემსგავსებოდნენ ლატექსს. შემდეგ დაიწყეს საღეჭ რეზინაში შაქრისა და სხვადასხვა არომატიზატორების დამატება. 1939 წელს გამოჩნდა ამერიკელი პროფესორის ხოლინგვორთის ნაშრომი, სადაც დასაბუთებული იყო, რომ მუდმივი ღეჭვა ხსნის ნერვულ დაძაბულობასა და სტრესს, რის შემდეგაც, საღეჭი რეზინი გახდა ამერიკელი ჯარისკაცების ყოველდღიური ულუფის აუცილებელი კომპონენტი.
არსებობს კიდევ რამოდენიმე მიზეზი, რის გამოც საღეჭი რეზინის გამოყენება სასარგებლოა ადამიანისათვის:
საღეჭი რეზინი ასუფთავებს კბილებს, თუმცა უნდა გვახსოვდეს, რომ ამ თვალსაზრისით იგი ვერ შეედრება კბილის ჯაგრისს, ვინაიდან ღეჭვისას სუფთავდება კბილების მხოლოდ ერთი (საღეჭი) ზედაპირი;
ღეჭვის პროცესში ხდება ნერწყვის ჭარბი გამოყოფა, რომლის ხარჯზეც პირის ღრუდან ხდება საკვების ნარჩენების ჩამორეცხვა და მოცილება;
საღეჭ რეზინში არსებული შაქრის შემცვლელები (სორბიტოლი, ქსილიტი) ახდენენ მჟავა-ტუტე წონასწორობის აღდგენას. ცნობილია, რომ მჟავე არე ხელს უწყობს მიკრობების გამრავლებას, ხოლო ტუტე არე კი – პირიქით;
ხანგრძლივი ღეჭვის პროცესი ამაგრებს ღრძილებს, რაც თავის მხრივ ეხმარება ორგანიზმს წინ აღუდგეს გინგივიტსა და პაროდონტიტს. ნიტროგლიცერინი — თხევადი ზეთოვანი ნივთიერება, აზოტმჟავას და გოგირდმჟავას ნაერთი გლიცერინთან; იყენებენ როგორც ფეთქებად ნივთიერებას, აგრეთვე (უმცირესი დოზებით) როგორც სამკურნალო პრეპარატს - სისხლძარღვების გასაფართოებლად.
იგი ერთ-ერთი ძველი და მოქმედი მედიკამენტია გულის დაავადების მქონე პაციენტებისათვის, რომელიც დაინერგა 1867 წელს სტენოკარდიის მკურნალობისათვის. მას შემდეგ მნიშვნელოვნად შეიცვალა პრეპარატები და დოზირების ფორმები. მისი გამოყენება ხდებოდა როგორც მწვავე სტენოკარდიული შეტევის კუპირებისათვის, ასევე სტენოკარდიული შეტევის პრევენციის მიზნით და ჰიპერტონული კრიზის დროს.
ნიტროგლიცერინის ზეგავლენით ხდება პერიფერიული სისხლძარღვების (არტერიების და ვენების), ასევე კორონარული სისხლძარღვების გაფართოება. უმჯობესდება გულის კუნთისთვის სისხლის მიწოდება და მისი ჟანგბადით უზრუნველყოფა, რაც საბოლოოდ აუმჯობესებს გულის მუშაობას. ნიტროგლიცერინი განსაკუთრებულ ეფექტს ახდენს დატვირთვის და ფიზიკური აქტივობის დროს, აუმჯობესებს რა ფიზიკური დატვირთვის ამტანობას.
როდის უნდა მივიღოთ ნიტროგლიცერინი? მხოლოდ მწვავე სტენოკარდიული შეტევის დროს.
ნიტროგლიცერინი შედგება ხანმოკლე მოქმედების გლიცერონიტრატისგან. იგი შესაძლებელია მიღებული იქნას სხვადასხვა ფორმით: მაგ: კაფსულების სახით, რომელსაც პაციენტი ენის ქვეშ იდებს ან ნიტროსპრეის სახით. პირის ლორწოვან გარსზე მოხვედრის შემდეგ ნიტროგლიცერინი სწრაფად შეიწოვება და მისი ეფექტი ერთ წუთში ვლინდება. მისი მოქმედება გრძელდება ნახევარი საათი.
სტენოკარდიული შეტევების პრევენციის მიზნით ხდება ნიტროშემცველების მიღება ტაბლეტების ან ემპლასტროს ფორმით

 ზღვის წყალი — დედამიწის ზედაპირზე ზღვებსა და ოკეანეებში დაგროვილი წყალი. მსოფლიო ოკეანის წყლის საერთო მოცულობა 1370 მლნ. კმ³ შეადგენს. ზღვის წყალში გახსნილის მინერალური მარილები, აირები , უმნიშვნელო რაოდენობით ორგანული ნივთიერება (1-5 მგ/ლ) და აგრეთვე ატივნარებული გაუხსნელი ორგანული და მინერალური ნაერთები.
ზღვის წყალს ახასიათებს შემდეგი ქიმიური და ფიზიკური თვისებები: მარილიანობა, რომელიც გამოისახება პრომილეთი (%₀) და უჩვენებს 1 კგ ზღვის წყალში გახსნილ მყარ ნივთიერებათა რაოდენობას გრამებით.ოკეანეში ზღვის წყლის საშუალო მარილიანობა 35%₀-მდეა; სიმკვრივე, რომელიც დამოკიდებულია ზღვის წყლის მარილიანობაზე, ტემპერატურასა და წნევაზე; კუმშვადობა, რომელიც იმდენად უმნიშვნელოა, რომ წნევის გაზრდა 1000 დეციბარით, რაც სიღრმის დაახლოებით 1 კმ-ით გადიდებას შეესაბამება, იწვევს სიმკვრივის მომატებას მხოლოდ 0,004-ით; ბგერის სიჩქარე, რომელიც მეტია, ვიდრე მტკნარ წყალში, და კიდევ მატულობს მარილიანობისა და ტემპერატურის ზრდასთან ერთად; სინათლის შთანთქმის კოეფიციენტი, რომელიც მაქსიმალურია სპექტრის ინფრაწითელ ნაწილში. ოკეანოლოგიაში ფართოდ იყენებენ აგრეთვე ზღვის წყლის შეფარდებით ელექტროგამტარობას, კუთრ სითბო-ტევადობას და სხვა.

დენთი — მტყორცნი თვისებების მქონე ფეთქებადი ნივთიერება. დენთის წვა განპირობებულია სითბოს გადაცემით შრიდან შრეზე და მდგრადია გარე წნევის ფართო ინტერვალში (1—10⁴ კგძ/სმ²). განასხვავებენ დენთის ორ სახეობას: უკვამლო და ნარევიან დენთს. ნარევიანი დენთის ერთ-ერთი სახეა კვამლიანი ანუ შავი დენთი. შავი დენთი გოგირდის (10%), ხის ნახშირის (15%) და კალიუმის გვარჯილის (75%) მექანიკის ნარევია. ვარაუდობენ, რომ იგი პირველად ჩინეთში მიიღეს, საიდანაც შემდეგ დასავლეთში გავრცელდა XIII საუკუნეში, შავ დენთთან არის უშუალოდ დაკავშირებული არტილერიის განვითარება. მას იყენებენ ცეცხლგამთარი (ბიკფორდის) ზონრის დასამზადებლად, სანადირო თოფების ვაზნებში, სამთო სამუშაოებზე და სხვა სამხედრო საქმეში შავი დენთი უკვამლო დენთმა შეცვალა.
უკვამლო დენთი, რომლის ძირითადი კომპონენტია ნიტროცელულოზი, იყოფა შემდეგ ტიპებად:
ბალისტიკური - რომლის შედგენილობაში შედის 50—60% ნიტროგლიცერინი, დიეთილენგლიკოლდინიტრატი ან მათი ნარევი. გარდა ამისა მათ შემადგენლობაში შეყავთ არომატული ნიტრონაერთები, სტაბილიზატორები, აგრეთვე ბაზელინი, ქაფური და სხვა დანამატი, ბალისტიკურ დენთს იყენებენ ძირითადად ცეცხლსასროლ იარაღებში და მყარ რაკეტულ საწვავად;

 დინამიტი  — მაღალბრიზანტული ფეთქებადი ნივთიერება, რომელიც წარმოადგენს ნიტროეთერების და ფლეგმატიზატორების ნარევს. 1859 წელს შექმნა ალფრედ ნობელმა, ტრინიტროგლიცერინის და კაჟმიწის (კიზელგურის) შერევის შედეგად. გამოიყენებოდა სამხედრო და სამთო-მომპოვებელ საქმეში. დღესდღეობით, პრაქტიკული გამოყენებიდან გამოდევნილია ამონიტების მიერ, რომელთა წარმოებაც გაცილებლად იაფი ჯდება.

შემადგენლობა და დამზადება
სტანდარტული დინამიტი 62% ტრინიტროგლიცერინი ან მისი ნარევი ეთილენგლიკოლდინიტრატთან , დაბალაზოტიანი ნიტროცელულოზა-3%, კალიუმის ან ნატრიუმის ნიტრატი-27%, ხის ფქვილი-8%.
დინამიტი ცეცხლსაშიშ მაღაროებში მუშაობისთვის (ცეცხლჩამქრობი დანამატით სუფრის მარილით)-10% ტრინიტროგლიცერინი ან მისი ნარევი ეთილენგლიკოლდინიტრატთან, დაბალაზოტიანი ნიტროცელულოზა-1%, ამონიუმის ნიტრატი-58%, ნატრიუმის
 ქლორიდი 18%.
დამზადებისას ჯერ იღებენ „მგრგვინავ ლაბას“, რომელიც წარმოადგენს ნიტროეთერების და კოლოქსილინის ნარევს, ინგრედიენტების გამხსნელში გახსნით და გამხსნელის აორთქლე
ბით (ხშირად გამხსნელი ეთილის სპირტის და დიეთილის ეთერის 1-1-ზე ნარევია მასებით), შემდეგ მგრგვინავ ლაბას ფლეგმატიზატორებს ურევენ.

 ანტოციანები ძალიან ხშირად განსაზღვრავენ  ყვავილების ფურცლების,ნაყოფისა და შემოდგომის ფოთლების ფერს. ისინი ჩვეულებრივ   ანიჭებენ მცენარეს  შინდისფერს, ლურჯს, ყავისფერს, წითელსა და ნარინჯისფერს.ეს კოლორაცია ხშირად დამოკიდებულია უჯრედის წვენის pH  –ზე იგი შეიძლება შეიცვალოს ხილის  დამწიფებასთან ერთად და აგრეთვე მცენარის ყვავილობის  პროცესში, რადგან ამ დროს იცვლება უჯრედის წვენის მჟავიანობა.ბევრი  ანტოციდი  საკმაოდ კარგად ხსნადია წყალში,  მაგალითად  შავი ყურძნის წვენის  ექსტრაციის დროს  ფერი კანიდან გადადის წვენში

 ჰელიოტროპი –  (ლათ. Heliotropium) —მცენარის  გვარია,  იგი Burachnikovye  ოჯახიდანაა, რომელშიც შედის სამასამდე სახეობა.მცენარემ  ეს სახელწოდება მიიღო იმიტომ , რომ მთელი დღის განმავლობაში მისი ყვავილები მზის მოძრაობას კვალდაკვალ მიჰყვება ანუ ბრუნავს მზის გარშემო. სახელწოდება შედგება ორი ბერძნული სიტყვისაგან  : Helios (მზე) და tropein(ბრუნავს). მცენარე შეიცავს საღებარ ნივთიერებას – ლაკმუსს. იგივე საღებარ ნივთიერებას  შეიცავს აგრეთვე იის გვირგვინის ფოთლებიც

 * ოქრო - მზეს , ვერცხლი - მთვარეს , სპილენძი - ვენერას , რკინა - მარსს , ტყვია - სატურნს , კალა - იუპიტერს , ვერცხლისწყალი -მერკურს , შვიდი ელემენტი უკავშირდებოდა შვიდ პლანეტას .

* 1 ლ ზღვის წყლიდან მიღებული წყალბადის ნუკლიდიდეიტერიუმი თავისი ენერგოტევადობით 350 ლიტრ ბენზინს უახლოვდება .
* ‘’რკინის ხანაში’’ რკინა ოქროზე ძვირად ფასობდა .
* Zn , Ag  და Cd - ის შენადნობი ხასიათდება განსაკუთრებული უნარით ‘’ დაიმახსოვროს ‘’ ფერი . შენადნობი  გაცხელებით და შემდეგი სწრაფი გაცივებით იღებს მდგრად წითელ  ფერს . განმეორებითი გაცხელებით კი წითელი ფერი ქრება . შენადნობი  კარგი  მასალაა ხელსაწყო-ინდიკატორების  დასამზადებლად.
* ‘’ყველაზე საშინელი’’ , როგორც ამას უწოდებენ  აშშ იუტას დასავლეთით მდებარე მარილიან ტბას,შეიცავს 25% მტარ ნივთიერებას გაქვავებული მარილის სახით.წყლის ზედაპირზე დაცემისას ან ჩაყვინთვისას შეიძლება მიიღო მოტეხილობა.ცურვა შეუძლებელია, რადგან ფეხები თავს ზევით იწევა და შეიძლება ტბამ ჩაგყლაპოს.
* სწორ ჯაჭვში განლაგებული 100 მლნ ა*ზრდასრული ადამიანის ორგანიზმი შეიცავს 1,5 კგ Ca-ს.
*რკინისაგან , რომელიც ადამიანის ორგანიზმშია , შეგვიძლია დავამზადოთ საშუალო ზომის ლურსმანი , ცხიმისაგან 7 ნაჭერი საპონი , შაქრისაგან 6 ფხვიერი შაქარლამა , ფოსფორი ეყოფა 2200 ცალ ასანთს , გოგირდი კი საკმარისია , რომ ძაღლს გავაცილოთ რწყილები.
* ნერვული სისტემის აღგრძნება , მაღალი არტერიული წნევა , შიში , რისხვა , დაძაბულობის შეგრძნება დაკავშირებულია სისხლში  სპეციალური ჰორმონის-ადრენალინის გამოყოფასთან.
* კარგი ყავა უნდა იყოს  მჟავე გემოსი. მასში უნდა იყოს ძმარმჟაავა , ლიმონმჟავა , ჭიანჭველამჟავა , ვაშლისმჟავა და ა.შ. სულ 83.
* თვალის გუგა 99% წყალს შეიცავს , კბილის ემალი 0,2 %-ს.
* რუსი ქიმიკოსის ვ.ტიშჩენკოს მიერ შეიქმნა აირთა გასასუფტავებელი და გასშრობი ხელსაწყო , რომელიც ცნობილია ‘’ტიშჩენკოს შუშის’’ სახელით.
ტომი იკავებს ერთ სმ სიგრზეს.

გამოყენებული ლიტერატურა 

                                                                                                 1) მეცნიერების ენციკლოპედი-ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა 2005 წელი.)

2) მოსწავლის ცნობარი; წიგნი მე-3-ე.გამომცემლობა დედა ენა.თბილისი 2001წ.

3) მეცნიერების ენციკლოპედია. ქართული გამოცემა

4) მოსწავლის ცნობარი. თბილისი 2001წ.

5)ინტერნეტი   www.google ge.   www google.  ru.

6) კლასი მანანა ვარდიაშვილი.